عدم فرهنگ سازی در پژوهش مشکل اصلی کشور است

برنامه گفت و گوی علمی  رادیو گفتگو این هفته با موضوع بررسی موانع پژوهش در ایران و راهکارهای رفع موانع و با حضوردکتر کامیابی عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه، پژوهشگر شیمی، علیرضا چراغی کارشناس مسئول پژوهش در دانشگاه فرهنگیان و دکتر عسگریان استاد دانشگاه، عضو هیئت علمی و کارشناس حوزه پژوهش و فناوری ستاد نقشه جامع علمی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی روانه آنتن شد.
دکتر کامیابی امر پژوهش را یکی از مهمترین مسائل کشور عنوان کرد و گفت: پژوهش می تواند نشانه رشد علمی، افکاری و فرهنگی یک جامعه باشد.
وی با اشاره به سخنان رهبر انقلاب مبنی بر غیر قابل استفاده بودن برخی مقالات اظهار داشت: این موضوع کاملاً صحیح است. پژوهش یک فعالیت طولانی مدت است و پژوهش هایی که به صورت بنیادی صورت می گیرد استفاده ای ندارند. در جامعه ای که به دنبال راه حل ها هستیم، باید پژوهش ها را به سمت پژوهش های کاربردی ببریم که بتوانیم نتیجه مفیدی از آنها بگیریم.
این پژوهشگر درباره این دست از پژوهش ها که بر اساس نیاز فعلی جامعه نیست، گفت: این ها نه اینکه کاملاً مورد استفاده قرار نگیرند، بلکه می توانند زمینه ساز فعالیت های پژوهشی باشند و باید مسیر درست را برای آنها تعیین کنیم تا این پژوهش ها در مسیر صحیح قرار گیرد و به نتیجه ای که می خواهیم برسیم.
کامیابی به پژوهش های کاربردی اشاره داشت و گفت: این پژوهش ها نیاز به یک برنامه ریزی اساسی برای نیاز سنجی دارند تا بر اساس نیازهای جامعه، پژوهش انجام شود. پژوهشی که انجام می شود در یک مجله خارجی چاپ می شود و آن دانشجو نمی داند این فعالیت و پژوهش کجا کاربرد خواهد داشت و مسئله این است که در حال حاضر برای کشور چاره ساز نیست.
عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه باید پژوهش هایی صورت بگیرد که نیاز جامعه را برطرف کند، بیان داشت: دانشگاه ها باید ارتباط را با صنعت بیشتر کنند. یکی از مشکلات ما این است که ارتباطات مدیران و پژوهشگران خیلی کم است زیرا مدیران ایده های خودشان را دارند و پژوهشگران نیز دنبال پژوهش های خاص خودشان هستند که باید در یک راستا باشند.
وی تصریح کرد: جامعه ای موفق است که مدیران تصمیم گیرنده آن، از نخبگان علمی باشد. تفکر خیلی از مدیرها در کشور ما این است که تحقیق باید خیلی سریع جواب دهد در حالی که پژوهش یک کار منقطع نیست بلکه پیوسته است و اینگونه نیست که هر وقت نیاز داشتیم به سراغ آن برویم و وقتی نیازمان بر طرف شد، دیگر کاری به آن نداشته باشیم.
در ادامه اقای علیرضا چراغی مدرس دانشگاه و کارشناس مسئول پژوهش در دانشگاه فرهنگیان با اشاره به سخنان رهبر انقلاب مبنی بر غیر مفید بودن بسیاری از پژوهش ها برای کشور، بیان داشت: مشکل اصلی ما عدم فرهنگ سازی در تحقیق و پژوهش در کشورمان است. سهم بزرگ پژوهش کشور ما متعلق به آموزش عالی است ولی این نظام آموزش عالی سعی کرده است بیشتر به آموزش بپردازد تا به پژوهش اهمیت دهد.
وی به روند رشد یک دانشجو اشاره کرد و گفت: به مدت 12 سال یک دانش آموز در اختیار آموزش و پروش است و ما آن را برای کنکور و قبول شدن در کنکور تربیت می کنیم در این پروسه هیچ پوشه کار عملی به عنوان پژوهش از آنها نمی خواهیم در حالی که به عنوان یک راهکار می توانیم برای کسانی که در کنکور دارای پژوهش هستند، یک امتیاز در نظر بگیریم. در جشنواره خوارزمی چون یکی از راه های ورود افراد به دانشگاه ارائه پژوهش و اختراع است، حضور فعال و چشمگیری وجود دارد.
وی تصریح کرد: در حقیقت بخش مهمی از فرآیند را در آموزش و پرورش جا گذاشته ایم؛ زمانی که می توانستیم مبنا و زیربنای پژوهش را یاد دهیم.
این کارشناس پژهش  به ورود افراد به دانشگاه اشاره کرد و گفت: هنگامی که این اتفاق می افتد، شاید یک یا دو درس یا چند واحد برای روش های تحقیق داشته باشد که آن هم جزوه ای برای امتحان دادن است. در دوران ارشد نیز برای پایان نامه می توانند از بازار آزاد، پایان نامه ای را تهیه کنند. در دوره دکترا نیز طبق فرموده رهبر معظم انقلاب، تنها ده درصد فایده دارند؛ اینها نشان می دهد، افراد را مقلد نه محقق بار می آوریم.
دکتر عسگریان استاد دانشگاه، عضو هیئت علمی و کارشناس حوزه پژوهش و فناوری ستاد نقشه جامع علمی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه درباره پایان نامه های دکتری گفت: در حال حاضر در دانشگاه ها گفته می شود که پایان نامه های دکتری باید مرز دانش باشند و از طرف دیگر می گوییم پایان نامه های دکتری باید نیاز کشور را بر طرف کنند و پژوهش محور باشند.
وی نیازهای کشور را به نیازهای حال و نیازهای آینده تقسیم کرد و افزود: نکته کلیدی حل مسئله در نیازهای آینده است. پژوهش های دکترای ما مرز دانش هستند ولی جامعه ما مرز دانش نیست. یکی از دلایل کاربردی نبودن پژوهش های ما این است که دانشگاه مسیر خودش را پیش می رود و می خواهد مرز دانش را جلوتر ببرد و از طرف دیگر جامعه نیازمند دانش هایی کاربردی است.
وی با بیان اینکه اعتقاد بر این است که دوره دکتری تاسیس شده است که مرزهای دانش را ایجاد کند، اظهار داشت: اگر نیازهای کشور ما از جنس مرز دانش نیست، مشکل کشور ما است که جامعه ما دانش بنیان نیست و از طرف دیگر تعداد زیادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی داریم که از آنها انتظار داریم مشکلات جامعه را حل کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تاکید کرد: حقیقت این است که پایان نامه های دوره دکترا باید مرز دانش باشند تا ناظر بر نیازهای آینده کشور نیز باشند. اما برای نیازهای امروز جامعه باید به سمت پایان نامه های دوره ارشد و مهمتر از آن بخش های غیر دانشگاهی برویم. نقل از سایت رادیو گفتگو